W obecnym roku mija 100 lat od rozpoczęcia w roku 1914 budowy neogotyckiego Kościoła parafialnego w Maszkienicach. Jest to więc stosowna okazja aby dzisiaj przybliżyć to wiekopomne dzieło maszkienickiej społeczności u progu XX wieku. Proces wybudowania Kościoła w kształcie jaki znamy obecnie (2014) składał się z dwóch etapów, którego pierwszym była przebudowa starego budynku Szkoły Ludowej i adaptacja na kaplicę dla potrzeb sprawowania kultu w roku 1910. Temu etapowi była poświęcona część I opublikowana na stronie parafialnej w marcu bieżącego roku. Nawiązując do tła historycznego należy przypomnieć, że u progu XX wieku odnotowano wielki trend w kierunku budowania Kościołów murowanych w wielu miejscowościach także naszej okolicy, niestety również kosztem rozbiórki starych drewnianych świątyń jak np. w Porąbce Uszewskiej i Jadownikach. Powstawały zatem nowe Kościoły w Porąbce Uszewskiej, Jadownikach, Bielczy a w Szczepanowie w bryłę nowej świątyni po mistrzowsku wkomponowano stary Kościół p.w. Św Marii Magadaleny zwany długoszowskim. Nie inaczej było w Maszkienicach gdzie w roku 1914 powołano Komitet Budowy Kościoła w skład którego weszły między innymi następujące osoby Józef Drąg – Wójt, Maciej Kita, Jędrzej Skokon, Michał Boryczka, Józef Kłos. W roku 1914 ówczesny biskup diecezjalny Leon Wałęga zezwolił na dobudowanie od strony wschodniej do istniejacej już kaplicy mszalnej w Maszkienicach nowego Kościoła.

Prace projektowe zlecono znakomitemu Januszowi Rypuszyńskiemu który nadał nowo powstającemu kościołowi w Maszkienicach charakter neogotycki z wieloma detalami architektonicznymi. Całością prac organizacyjnych i budowlanych kierował ówczesny wikariusz jadownicki ks. Antoni Kania, który w pamięci zachował sie jako dobry organizator, całkowicie oddany sprawie budowy kościoła. Podtrzymywał na duchu chętnych i zjednywał dla dzieła obojętnych a spiesząc do pracy przy budowie codzienną drogę z Jadownik do Maszkienic pokonywał pieszo. Prace przy budowie kościoła ruszyły wiosną w roku 1914 i były głównie fiansowane ze składek wiernych. W dniu 30.06.1914 Komitet Budowy Kościoła zwrócił się z oficjalna prośbą do Kurii Diecezjalnej o udzielenie zapomogi z Funduszu Diecezjalnego na budowę nowego kościoła. Historycznie opieczętowane pismo podpisały następujace osoby : Józef Drąg – Wójt, Józef Kita – radny, Franciszek Wołek – radny, Józef Kurnik, Marcin Kita, Stanisław Karaś – radny Sebastyan Zieliński, Józef Dąbrowski – radny, Franciszek Dadej –radny, Stanisław Pytel, Stanisław Drąg – radny. Prośbę wsparł i potwierdził ówczesny proboszcz parafii Jadowniki ks. Bolesław Gruszczyński. Warto dodać,że kilka tygodni później wybuchła I Wojna Światowa, która zbierze swoje żniwo również spośród maszkienickej społeczności. Prace pomimo trudności finansowych oraz co gorsze przetaczającego się w obydwie strony rosyjsko – austriackiego frontu wojennego trwały nieprzerwanie. W dniu 28.07.1915 Komitet Budowy Kościoła w kolejnym piśmie do Kurii Diecezjalnej informuje o stanie budowy i wylicza poniesione dotychczasowe koszty sfinansowane z dobrowolnych składek oraz zobowiązania zaciągnięte na poczet budowanego kościoła i zwraca się ponownie o udzielenie wydatniejszego datku na budowę z funduszu na budowę kościołów filialnych tak aby było możliwe dokończenie budowy. W piśmie wymienia się, że z dobrowolnych składek zebrano 10480 koron. Z tego Komitet wypłacił kwotę 9145 koron. Ponadto zaciągnięto dług 1500 koron u Pana barona Gotza z Okocimia na cegłę oraz 600 koron na deski, żelazo, cement w składach w Brzesku. Jednocześnie Komitet podaje stan posiadanej gotówki w wysokosci 1345 koron i usilnie prosi o pilne wsparcie aby nie doszło do zatrzymania prac budowlanych. Pismo sygnowały wcześniej wymienione osoby oraz dodatkowo ks. Antoni Kania – kierownik budowy i Stanisław Włodarczyk. Z datowanych pism wynika, że tym razem Kuria nie zwleka i już dnia 02.09.1915 Komitet Budowy potwierdził odbiór z rąk proboszcza Bolesława Gruszczyńskiego udzielonej przez nią zapomogi w wysokości 2000 koron. Tuż przed Bożym Narodzeniem w dniu 19.12.1915 ks. Bolesław Gruszczyński informuje Kurię w Tarnowie, że budowa kościoła filialnego w Maszkienicach jest już prawie ukończona i zwrócił się z prośbą o udzielenie zgody na poświęcenie miejsca gdzie znajduje się ołtarz oraz pozwolenia na odprawianie mszy świętej. W dniu 09.01.1916 ks. Bolesław Gruszczyński dokonał uroczystego poświęcenia kościoła filialnego w Maszkienicach. Przez cały rok 1916 trwały prace wykończeniowe wnętrza kościoła, których zakończenie potwierdza proboszcz B. Gruszczyński w grudniu 1916 roku. Prace przebiegały bardzo sprawnie przy wielkiej ofiarności ówczesnej społeczności. Kolejnym etapem realizacji miała być budowa wieży kościelnej, której rzut widoczny jest na rzucie przyziemia sporządzonym przez inż. Rypuszyńskiego w 1914 roku. Z nieznanych powodów odstąpiono od tej budowy, pozostawiając bryłę wcześniejszej kaplicy przy zachodniej ścianie kościoła w ten sposób, że dotychczasowa kaplica po przebiciu przejścia stała się przedsionkiem zachodnim nowego budynku kościoła. Podjęto natomiast postanowienie o zebraniu środków pieniężnych na utrzymanie stałego kapłana. Jeszcze tego samego roku a mianowicie w dniu 16.10.1916 Bank Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem (oryg. pisownia) informuje o zdeponowanej kwocie 13300 koron na rzecz przyszłego utrzymania duszpasterza przy kościele filialnym w Maszkienicach. Maszkienicka społeczność z początku XX wieku podjęła samorzutnie wielkie wyzwanie najpierw przebudowy i adaptacji budynku starej Szkoły Ludowej na kaplicę (1910) , budowy pierwszej plebani a następnie budowy nowego kościoła 1914 – 1916. Był to okres dużego obciążenia finansowego zważywszy na partycypację w budowie macierzystego kościoła w Jadownikach w latach 1908 – 1910 jak również nowej Szkoły Powszechnej w roku 1909. Z dokumentów i przekazów historycznych wynika, że w tamtych dziełach partycypowała na różne sposoby cała miejscowa społeczność jak również liczna emigracja zarobkowa.D ziałania te kierowane przez grupę aktywistów przybrały charakter ogólny, miały kluczowe znaczenie i były punktem zwrotnym w rozwoju społecznym, religijnym i kulturalno – oświatowym miejscowości ponieważ w niedługim czasie doprowadziły do powstania samodzielnej placówki duszpasterskiej i następnie parafii i ostatecznego uniezależnienia się od Jadownik .Po zakończeniu dzieła budowy kościoła społeczność wiernych mogła skupić się na pracy i wypełnianiu obowiązków religijnych bez konieczności pokonywania przykrego i kilkukilometrowego odcinka drogi, błotnistego w porze roztopów i zasypanego śniegiem w zimie. Nie bez znaczenia był fakt, że teraz można było przeznaczać środki na dobro trwałe usytuowane na rodzinnej ziemi a sam kościół stał się centrum życia społeczności. O znaczeniu jakim była była adaptacja kaplicy i przewidywna budowa kościoła pisze znamienty rodak prof. Franciszek Bujak w monografii „ Maszkienice, wieś powiatu brzeskiego. Rozwój od roku 1901 – 1911”. „Budowa kaplicy była najdonioślejszym momentem w rozwoju wsi w tamtym czasie ponieważ jest przykładem samorzutnej zbiorowej pracy twórczej i ofiarności” (Fr. Bujak Maszkienice ,wieś powiatu brzeskiego – Rozwój od r. 1900 do 1911). W innym zaś miejscu dodaje; „Maszkienianie byli budową kaplicy głęboko przejęci i są obecnie zadowoleni a nawet dumni ze swego dzieła, którego dokonali prawie sami. Jest bardzo prawdopodobne,że nie ostygną w zapale i będą dążyli do zmiany kaplicy swej na ekspozyturę parafii. Nie braknie niewątpliwie na ten cel składek i legatów, ale urzeczywistnienie celu będzie trudne bo kaplica jest za szczupła (mieści ok. 200 osób) i kto wie, czy zamiast rozszerzać nie będzie wskazane zbudować nowy kościół, zdolny pomieścić wygodnie 700 – 800 osób” Przewidywania prof. Bujaka były niezwykle trafne i w kilka lat później znalazły odzwierciedlenie w historycznych faktach. Dzisiaj 30.06.2014 mija dokładnie 100 lat od kiedy Komitet Budowy Kościoła poprosił Kurię Biskupią w Tarnowie o finansowe wsparcie idei powstania wtedy jeszcze filialnego kościoła w Maszkienicach. Poniżej nazwiska tych którzy zorganizowali, zrealizowali i przekazali na początku XX wieku to wiekopomne dzieło do kontynuacji dla następnych pokoleń maszkienickiej społeczności wiernych:

Ks. Antoni Kania (1873 – 1923) – Wikary – Kierownik i Organizator Budowy, Józef Drąg – Wójt, Maciej Kita, Jędrzej Skokon, Michał Boryczka, Józef Kłos, Józef Kita – Radny, Franciszek Wołek – Radny, Józef Kurnik, Marcin Kita, Stanisław Karaś – Radny, Sebastyan Zieliński, Józef Dąbrowski – Radny, Franciszek Dadej – Radny, Stanisław Pytel, Stanisław Drąg – Radny, Stanisław Włodarczyk

To tylko niektóre nazwiska osób, które zachowały się w różnego rodzaju dokumentach ale wybudowanie kościoła w relatywnie krótkim czasie było dziełem całej ówczesnej społeczności Maszkienic.

Opracował; Wojciech Legutko – Czerwiec 2014, Źródło; Archiwum Diecezjalne w Tarnowie